Przenieśmy się dziś na hiszpańskie wybrzeże. Na beztroski „Spacer brzegiem morza” zabierze nas Joaquín Sorolla y Bastida - prawdziwy mistrz w malowaniu scen rozgrywających się na plaży.

Joaquín Sorolla y Bastida (1863-1923) to artysta dość mało znany w Polsce, a zarazem jeden z najsłynniejszych we własnym kraju - Hiszpanii. Pierwsze większe sukcesy przyniosły mu obrazy o tematyce batalistycznej, malowane w tradycyjnej, akademickiej konwencji. Sięgał też po motywy orientalne, mitologiczne, historyczne, tworzył sceny rodzajowe i portrety. Te prace były dobrze przyjmowane i zapewniły Sorolli niezłą renomę, ale obecnie kojarzony jest on raczej ze swoimi późniejszymi, znacznie bardziej nowoczesnymi dziełami. Z pewnością na zamianę jego sposobu malowania wpłynął impresjonizm poznany w Paryżu. Od przedstawicieli tego kierunku Sorolla przejął pragnienie chwytania ulotnego momentu, wrażeń świetlnych i kolorystycznych. Zamiast małych plamek koloru stosował jednak szerokie, swobodne pociągnięcia pędzla, czym zbliżał się do artystów takich jak John Singer Sargent czy Anders Zorn.

Sorolla kochał swoje rodzinne miasto - Walencję. Choć od 1890 r. mieszkał w Madrycie, przyjeżdżał tu regularnie, by napawać się widokami z wybrzeża. Podczas tych pobytów często malował w plenerze, czego dowodzą ziarenka piasku przyczepione do powierzchni obrazów. Wychodzenie z pracowni, by bezpośrednio obserwować naturę to kolejna rewolucja wprowadzona do sztuki na dobre przez impresjonistów. Sceny z plaży przyniosły Sorolli największe uznanie. Przełomem okazał się obraz „Smutne dziedzictwo” (Fundación Bancaja) przedstawiający niepełnosprawne dzieci kąpiące się w morzu pod nadzorem mnicha - scenę, którą artysta zaobserwował podczas swoich plenerowych wycieczek. W 1900 r. praca zdobyła Grand Prix na Wystawie Światowej w Paryżu, a Sorolla zyskał dzięki temu międzynarodową sławę.

„Spacer brzegiem morza” to obraz ze szczytowego okresu kariery Sorolli. Namalował go w Walencji latem 1909 r., tuż po powrocie ze Stanów Zjednoczonych, gdzie jego wystawa zrobiła furorę. Obraz ukazuje dwie kobiety w białych, letnich sukniach przechadzające się wzdłuż morza. Eleganckie towarzystwo wypoczywające na plaży to jeden z ulubionych tematów artysty, często malował też dzieci bawiące się w wodzie i sceny z życia rybaków. Wiele z tych obrazów ma duże formaty („Spacer brzegiem morza” to płótno o wysokości ponad 2 metrów i podobnej szerokości) choć w tradycyjnym malarstwie akademickim takie rozmiary zarezerowane były tylko dla „poważnych” tematów. Sorolla latem 1909 r. eksperymentował z kompozycją. „Spacer brzegiem morza” oglądamy nieco z góry, przez co na dole płótna znajduje się pusty fragment piasku, z kolei kapelusz jednej z kobiet jest przecięty. Takiemu kadrowaniu najbliżej do fotografii, z której malarze - począwszy od impresjonistów - coraz częściej czerpali rozwiązania formalne. Przede wszystkim jednak Sorolli udało się szybkimi pociągnięciami pędzla oddać nieuchwytne wrażenia: wiatr, światło, kolor wody. „Byłoby dla mnie niemożliwym, żeby malować powoli na wolnym powietrzu, nawet gdybym chciał… W tym co mnie otacza, nie ma nic nieruchomego. Morze faluje w każdej chwili; chmury deformują się podczas ruchu […] nawet gdyby wszystko było skamieniałe i nieruchome, słońce wciąż by się poruszało, dając wszystkiemu coraz to nowy wygląd…” - mówił sam artysta.

Sorolla najchętniej malował swoich bliskich: rodzinę i przyjaciół. Tak też jest w przypadku modnie ubranych dam przechadzających się po plaży. Ta po lewej, z parasolką w ręku, to żona artysty, Clotilde García del Castillo. Od ślubu w 1888 r. była ona największą muzą, modelką do wielu obrazów, ale także kimś w rodzaju menadżerki swojego męża. Druga kobieta to najstarsza córka pary, María Clotilde - również uzdolniona artystycznie.

„Spacer brzegiem morza” znajduje się w Muzeum Sorolli w Madrycie. Mieści się ono w dawnym domu malarza, który Clotilde, wraz z kolekcją dzieł, przekazała państwu po jego śmierci w 1923 r. W zbiorach instytucji znajduje się ponad tysiąc obrazów artysty, w tym wiele ukazujących plaże Walencji.


Zdjęcie główne: Obraz Joaquína Sorolli y Bastidy „Spacer brzegiem morza” ze zbiorów Muzeum Sorolli w Madrycie. Fot. Domena publiczna.